تاريخچه بهداشت حرفه اي در جهان

 بهداشت حرفه اي شاخه اي از علم بهداشت است كه با شناسايي ، ارزشيابي و كنترل عوامل زيان آور در محيط كار از بروز بيماريها و عوارضي كه ممكن است توسط عوامل زيان آور فيزيكي ، شيميايي ، بيولوژيكي ، ارگونوميكي بوجود آيد ، جلوگيري مي كند .
كنترل عوامل تهديد كننده سلامت در محيط كار تا حد زيادي از ظهور عواقب و عوارض بعدي شامل بيماريها و حوادث شغلي و ركود اقتصادي و كاهش بهره وري بعلت از كار افتاذگي مي كاهد براي اولين بار سقراط و ابوعلي سينا در آثار خود از دردهاي شكمي قولنج مانند در بين كارگران نقاش نام برده اند كه مسلما" با سرب موجود در رنگهاي مصرفي ارتباط داشته است . پس از اين تاريخ به چهره هاي درخشاني در تاريخ برمي خوريم كه اكثر اوقات عمر خود را به مطالعه در كارگاهها و معادن و بررسي بيماريهاي ناشي از كار گذرانيده اند در زير به اختصار به چند نفر از پيشگامان علم بهداشت حرفه اي اشاره ميكنيم :
دكتر اگري كولا ( 1555- 1494 )
نامبرده يكي از پزشكان برجسته قرن شانزدهم ميلادي است كه كتابي در 12 جلد در مورد جنبه هاي مختلف بهداشت كارگران و تهويه در معادن نگاشت . نامبرده استفاده از پارچه نازك بعنوان ماسك جهت محافظت معدن چيان در برابر گرد و غبار را توصيه كرده است .
دكتر رامازيني ( 1633 )
دكتر رامازيني در سال 1633 ميلادي در ايتاليا بدنيا آمد و بعدها بعلت خدمات ارزنده اش در بهداشت حرفه اي بعنوان پدر ناميده شد وي در سال 1601 كتاب معروف خود را به نام Demorbis Artoficum Diatriba را منتشر كرد و نامبرده مطالعات زيادي را در مورد كارگران معادن ، شيشه سازان ، نقاشان ، آهنگران و ساير مشلغل بعمل آورده و به بيماريهاي حاصله و نحوه ايجاد آنها پرداخت .
او نخستين فردي است كه به پزشكان توصيه كرد در ضمن پرسشهاي خوذ از بيمار ، شغل او را نيز مورد پرسش قرار دهند ، زيرا او معتقد بود كه ممكن است ارتباطي نزديك بين شغل فرد و بيماري وي وجود داشته باشد .
دكتر چارلز تاكرا ( 1833-1795 )
نامبرده در سال 1831 كتابي درباره اثر مشاغل مختلف بر سلامت و طول عمر منتشر كرد و در نوشته هاي خود به ارتباط بين سل ريوي و بيماريهاي ناشي از گرد و غبار توجه نموده است .
دكتر توماس لگ (1932 – 1863)
نامبرده مطالعات زيادي در مورد مسموميت با سرب داشته و در سال 1921 به اتفاق يكي از همكارانش كتابي در زمينه مسموميت ناشي از سرب نگاشت .
دكتر آليس هاميلتون ( 1970- 1869 )
وي بيش از 40 سال از عمر خود را صرف تحقيق در باره خطرات شغلي در صنايع مختلف نمود ولي تحقيقات دامنه داري در باره مسموميت ناشي از سرب ، جيوه و سيليكوزيس در معادن انجام داده است .
تاريخچه بهداشت حرفه اي در ايران
شروع فعاليتهاي رسمي در زمينه ايمني و بهداشت كار در ايران به سال 1325 همزمان با تشكيل وزارت كار و امور اجتماعي و تدوين قانون كار بر مي گردد. در سال 1337 قانون مزبور با اصطلاحات و تغييراتي بصورت قانون به تصويب رسيد كه در اين قانون وظايف مربوط به ايمني و بهداشت كار بعهده اداره كل بازرسي كار محول گرديده بود .
اين وضعيت تا قبل از سال 1362 ادامه داشت تا اينكه پس از تشكيل جلسات متعددي كارشناس و جلب نظر وزارت كار و امور اجتماعي و وزارت بهداري وقت و پيشنهاد و تصويب نامه مورخه 1362 هيات دولت و به منظور جلوگيري از دوباره كاري و ارتقاء كيفيت ارائه خدمات براي حفظ و بالا بردن سلامت شاغلين ، مسائل بهداشتي محيط كار و كارگران به وزارت بهداري محول گرديد و انجام اين وظيفه ، ابتدا واحدي تحت عنوان واحد بهداشت حرفه اي در دفتر كل خدمات بهداشتي ويژه تاسيس و سپس به اداره كل بهداشت حرفه اي تغيير نام يافت . اداره كل بهداشت حرفه اي در آن زمان مسئوليت حفظ و ارتقاء سطح سلامت نيروهاي شاغل كشور در حرف مختلف را عهده دار گرديد تا اينكه با تصويب قانون كار جديد درتاريخ آبانماه سال 1369 و به استناد ماده 85 اين قانون وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي عهده دار نظارت بر مسائل بهداشتي درماني كارگران و محيط كار و وزارت كار و امور اجتماعي عهده دار نظارت بر ايمني و حفاظت فني كارگران گرديد .
در حال حاضر مسئوليت نظارت و اجراي برنامه ها و طرحهاي بهداشت حرفه اي در كشور بعهده مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي ميباشد.
كميته مشترك كارشناسان WHO وILO در سال 1953 هدف هاي بهداشت حرفه اي را اين چنين بيان كرده اند :

شرح وظايف

  آنچه مهندس بهداشت محيط در مركز بهداشت انجام مي دهد:

 1. كنترل بر بهسازي و بهداشت مراكز تهيه، توزيع و فروش مواد غذايي، اماكن عمومي و اماكن بين راهي؛

 2. كنترل آب آشاميدني مناطق تحت پوشش از نظر ميكروبي و شيميايي و به صورت متناوب و اطمينان از سلامت آب منطقه و

 3. كلرسنجي روزانه و ثبت آن در پرونده كلرسنجي با قيد مشخصات ايستگاه كلرسنجي و اعلام نتايج به شبكه
بهداشت و ارگانهاي مربوطه و در صورت لزوم گندزدايي آب؛

 4. كنترل مواد غذايي و نمونه برداري از مواد غذايي مشكوك و ارسال آن به آزمايشگاه و معدوم نمودن مواد غذايي فاسد 

 5. اجراي طرح يكنواخت سازي ماده 13 مواد خوردني و آشامدني و آرايشي و بهداشتي و اخذ مجوز تعطيل اماكن و مراكز از شبكه بهداشت و درمان 

 6. معرفي پيشه وران به آزمايشگاه و صدور كارت معاينه پزشكي جهت آنها طبق دستورالعملهاي صادره؛

 7. بازديد از مدارس و مراكز آموزشي و مهد كودكها؛

 8. بازديد و كنترل استخرهاي شنا و حمامهاي سونا؛

 9. بازديد از آزمايشگاهها و مراكز بهداشتي درماني و مطبها و بيمارستانها از نظر وضعيت بهداشت محيط؛

 10. بازديد از پاركها و ورزشگاهها و ترمينالها و تشكيل پرونده بهداشتي واعلام به سازمانها و مسئولين زيربط و پيگيري تا حصول نتيجه مطلوب؛

 11. بررسي كنترل فاضلاب، زباله، هوا، منابع آلوده كننده آنها و مكاتبه با ارگانهاي مربوطه؛

 12. رسيدگي به شكايات در زمينه هاي مختلف بهداشتي؛

 13. كنترل و پايش امور محوله پرسنل تحت نظر و راهنمايي و ارشاد آنها جهت پيشبرد اهداف بهداشتي و ارائه راهكارهاي مناسب؛

 14. شركت در جلسات بازآموزي و سمينارهاي طبق دستورالعملهاي مربوطه؛

 15. بازديد از اماكن متبركه و مساجد طبق دستورالعملها مربوطه؛

 16. بازديد از جايگاههاي پمپ بنزين و پيگيري نواقص مربوطه؛

 17.كنترل بهداشتي اردوگاهها و زندانها جهت ساماندهي وضعيت بهداشتي آنها؛

 18. آموزش بهداشت جهت كليه رده ها توام با فعاليتهاي روزمره به طور چهره به چهره؛

 19. نظارت بر احداث و بهسازي توالت خانوار هاي روستايي؛

 20. نظارت بر فعاليتهاي آموزشگاه هاي صنوف؛

 21. تاسيس شوراي حل اختلاف ويژه امور بهداشتي؛

 22. بهسازي محيط روستا؛

 23. نظارت بر فعاليت بهورزان در مورد كنترل كيفيت بهداشتي آب آشاميدني

 24. راهنماي و آموزش مردم و جلب مشاركت عمومي و همكاريهاي بين بخشي در زمينه اجراي پروژه هاي شهر سالم؛

 25. اجراي طرح توسعه و تشديد مواد غذايي در غالب طرح ضربت؛

 26. اجراي طرح بيسج سلامت نوروزي؛

 27. بازديد و نظارت از استخرهاي شنا؛

 28. جمع آوري اطلاعات و آمار مراكز تهيه و توزيع و فروش مواد غذايي و اماكن عمومي،آب آشاميدني وتأسيسات آب و فاضلاب و ... 

 29. تجزيه و تحليل آمار و شاخصهاي بهداشت محيط.